Xơ vữa động mạch là một bệnh rất phổ biến hiện nay, bệnh thường gặp ở người trung niên và người cao tuổi. Đặc trưng của bệnh là hiện tượng thành mạnh bị mất tính đàn hồi do những mảng xơ vữa. Bệnh tiến triển âm thầm và tạo thành những mảng xơ vữa lớn, gây bít tắc động mạch và nguy cơ gây tai biến, phình tắc mạch.
Những thống kê về bệnh
- Bệnh phổ biến ở các nước phát triển và đang phát triển, tại Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh này nghiêng về nhóm người trung niên va người cao tuổi. Bệnh đang có xu hướng liên tục gia tăng, độ tuổi thường gặp là từ 40-60 tuổi. Nam giới có nguy cơ mắc cao gấp 5 lần nữ giới. Nữ giới ở độ tuổi sau mãn kinh có tỉ lệ mắc xơ vữa động mạch tăng lên.
- Ngoài ra yếu tố di truyền cũng là một yếu tố đáng kể trong các phép thống kê tỷ lệ mắc bệnh. Bệnh có tính chất gia đình, đột biến ở gen thụ thể LDL, trên cánh tay ngắn của nhiễm sắc thể 19, dẫn đến tăng cholesterol gia đình.
- Bệnh trên NST thường , khoảng 1/ 500 người dị hợp tử và 1/1.000.000 là đồng hợp tử.
- Những trường hợp đồng hợp tử không được điều trị hầu hết chết vì bệnh động mạch vành trước tuổi 20. Tỷ lệ tăng cholesterol gia đình gặp ở gần 6% ở những người có nhồi máu cơ tim liên quan với tăng lipid máu. Trong số những người dưới 60 tuổi bị nhồi máu cơ tim, 5% là dị hợp tử .
- Dị hợp tử có nồng độ LDL cao gấp 2 lần, đồng hợp tử tăng 6-10 lần bình thường. BN dị hợp tử cũng bị nhồi máu cơ tim từ sớm nhưng ở độ tuổi muộn hơn (40 đến 45 tuổi ở nam giới).
- Hơn 400 alen đột biến cho tăng cholesterol gia đình được biết đến, trong đó có đột biến điểm, chèn và xóa bỏ. Những đột biến này rơi vào năm loại chính, dựa trên tác dụng của chúng trên chức năng protein thụ thể
- Ngoài việc tích lũy nhanh cholesterol trong động mạch (xơ vữa động mạch sớm), LDL cholesterol cũng tích lỹ ở da và gân để tạo thành xanthoma (u hạt vàng)
- Trong một số trường hợp (trước 10 tuổi trong đồng hợp tử), cũng có tích tụ chất béo trong giác mạc.
Nguyên nhân gây bệnh
- Tăng lipid máu, trong đó tăng cholesterol xấu (LDL) là yếu tố chính.
- Tăng huyết áp: 45-62 người có HA > 169/95 mmHg nguy cơ gấp 5 lần mắc xơ vữa động mạch người có HA 140/90 mmHg.
- Đái tháo đường: tỷ lệ và khả năng mắc xơ vữa động mạch ở bệnh nhân đái tháo đường tăng lên đáng kể so với người bình thường. Nguy cơ biến chứng nhồi máu cơ tim cũng cao gấp 2 lân.
- Hút thuốc lá: Hút 1 hay nhiều hơn 1 bao/ngàytrong vài năm, TLTV do TMCT tăng 200%.
- Các yếu tố ảnh hưởng đến cầm máu và tắc mạch: Yếu tố lq chính đến sự tiêu fibrin: tăng chấtức chế yếu tố hoạt hoá plasminogen-1 (PAL- 1) và quá trình viêm: fibrinogen huyết thanh và protein C phản ứng (CRP).
- Các yếu tố khác như: stress, lười vận động, ăn nhiều thức ăn nhanh, tăng cân không kiểm soát cũng là những nguyên nhân hàng đầu dấn đến xơ vữa động mạch.
Sự kết hợp giữa các yếu tố làm tăng nguy cơ gây bệnh. Khả năng mắc xơ vữa động mạch sẽ tăng gấp 4 lần khi có sự kết hợp củ 2 yếu tố bất kỳ. Trong khi nếu kết hợp 3 yếu tố nguy cơ thì tỷ lệ mắc biến chứng nhồi máu cơ tim sẽ tăng gấp 7 lần.
Theo cuocsongkhoe.com
